Leven met de dood
Levenskunst is: Je hebt een mooi leven gehad daardoor ben je niet bang voor de dood.
Levenskunst is het bewust zijn van de dood als een natuurlijke grens van het leven. Het houdt in dat je het leven steeds opnieuw richting geeft en de angst voor de dood loslaat. Hierdoor maak je jezelf vrij om het leven te omarmen en ook je eigen sterfelijkheid gemakkelijker te accepteren. De dood geeft betekenis aan het leven. Als er geen dood zou zijn, zou er geen urgentie zijn om een mooi en vervuld leven te leiden. Het besef van de eindigheid van het leven maakt het mogelijk om het leven waardevol te maken.
De kunst is om meesterven met een ander te oefenen, wat inhoudt dat je jezelf inleeft in de dood van een ander alsof het je eigen dood is. Dit kan vaak alleen gebeuren bij iemand die dicht bij je staat, zoals een vriend(in), partner of familielid. Meesterven verandert de kijk op het leven volledig. Het brengt geboorte, dood en erotiek naar voren als belangrijke aspecten in plaats van materiële zaken zoals geld, macht en seks. Na een rouwperiode zal je als mens veranderd zijn. Veel alledaagse zaken worden onbelangrijk en je zult je leven opnieuw onderzoeken en veranderingen aanbrengen. Je gaat bewuster om met de tijd die je nog hebt.
Hoe wil je dood? De manier waarop je wilt sterven is een persoonlijke keuze en maakt ook deel uit van levenskunst. Naarmate je ouder wordt, kan het steeds zwaarder worden om sociaal bevredigend, zinvol en verantwoord te leven, vooral als je de leeftijd van 80 of 90 jaar overschrijdt. Hoewel er in de toekomst wellicht mogelijkheden zijn om gemiddeld 120 jaar oud te worden, zal niet iedereen zich daartoe geroepen voelen. Levenskunst houdt ook in dat je zelfbeschikking hebt, wat betekent dat je steeds minder bereid bent om je leven te laten bepalen door domme pech, ongeluk, ziekte, gebrek of geweld. Als je levensmoeheid ervaart, wil je zelf kunnen bepalen hoe en wanneer je wilt sterven. Dit kan betekenen dat je openstaat voor zelfdoding, eventueel met hulp van anderen, om op een waardige en gecontroleerde manier afscheid te nemen van het leven. Voor zelfbeschikking is het essentieel dat onze nabestaanden en de samenleving de vrijheid en gelegenheid bieden om deze keuze te maken. (René Diekstra).
Levenskunst houdt dus in dat je bewust omgaat met de dood, het leven waardevol maakt en zelfbeschikking nastreeft met betrekking tot je eigen levenseinde. Het is een persoonlijke zoektocht naar zingeving, betekenis en vrijheid in het leven en de dood.