LEVENSKUNST

Kiezen

Vroeger

Meer dan 50 jaar geleden, werden keuzes in het leven vaak bepaald door traditie. Mensen volgden deze keuzes, ongeacht of ze er gelukkig van werden. Partner, werk, huis, studie, politieke partij, geloof, enzovoort werden gekozen door familie en kerk. Deze manier van kiezen komt nog steeds voor in veel landen, waar mensen vaak niet hebben geleerd zelf te kiezen en vasthouden aan vastgestelde regels en normen (zie ook Voor wie?). 

Nu

Je kiest zelf voor je geluk; zelfbeschikking. Je kiest voor wie je bent, wie je wilt zijn en hoe je moet leven. Maar kiezen vergt veel energie en tijd, en toch wordt van ons verwacht dat we zelf beslissingen nemen in onze samenleving. Hoe je kiest, hangt af van je leeftijd. Als kind kiezen je ouders, familie, leraren, enzovoort voor jou. Maar zodra je denkt te weten wat je echt wilt (vanaf ongeveer 7 jaar), begin je te leren zelf te kiezen. Naarmate je ouder wordt en meer ervaring opdoet met keuzes maken (zowel foute als goede keuzes), ga je steeds meer zelf bepalen wat je echt wilt. Je ontwikkelt zelfkennis, leert je beter afstemmen op anderen en ontdekt steeds meer de zin van je leven. Ook word je bedrevener in het toepassen van de vier basis karakteridealen.

Techniek

Maar niet alles kun je zelf kiezen. Veel keuzes worden voor ons gemaakt door de consumptiecultuur:

  • De markt bepaalt hoe ons dagelijks leven eruit moet zien, zoals voedsel, kleding, en amusement.
  • Technologie heeft voedsel, huizen, vervoer, en onze omgang met onszelf en anderen gestandaardiseerd.
  • De media voorzien ons van nieuws en informatie (beide gefilterd) via allerlei elektronische kanalen, op elk moment en elke plaats.

De belangrijkste keuzes in ons leven zijn:

  • Een voorbeeldfiguur (adviseurs) waarvan we veel keuzes kunnen overnemen.
  • Ons netwerk: met wie gaan we om en bij welke groep(en) horen we?
  • Onze levensstijl. In deze overbevolkte wereld is een duurzame levensstijlin dit land van belang. Daarnaast kunnen we nog andere levensstijlen hebben, zoals cyberspace en overig.

Bij het maken van onze eigen keuzes en hetgeen ons wordt opgedrongen, proberen we:

  • De gevoelens van anderen te begrijpen.
  • Te leven volgens wat werkelijk waardevol is. Genoeg is genoeg, we accepteren onze grenzen.
  • Het moment te waarderen en te genieten van het geluk van anderen.

Maar de beste keuze maken is niet altijd mogelijk:

  • Een leven met alleen eigen keuzes bestaat niet; we hebben slechts beperkte keuzevrijheid. Toch zijn we volledig verantwoordelijk voor onze keuzes.
  • Velen hebben niet alle mogelijkheden om zelf te kunnen kiezen (intelligentie, opvoeding, middelen).
  • Tragische gebeurtenissen in ons leven kunnen we niet kiezen (zie "Technieken").
  • De consumptiemaatschappij dringt zich op en wil meer groei en consumptie.

Als je niet hebt geleerd of gewild om zelf te kiezen, bijvoorbeeld door een gebrekkige opvoeding of omdat je afkomstig bent uit een autoritair land, dan:

  • Ben je niet zelfstandig, weerbaar, betrokken bij je omgeving, enzovoort, en vind je het leven niet zinvol.
  • De massacultuur kiest voor jou, je bent asociaal, afhankelijk en ongelukkig (zie "Dikke-ik").

Bron: Joep Dohmen en Joachim Duyndam